Historie

Meer dan een halve eeuw geschiedenis

In het begin van 1941 werd voor de eerste keer, nog vóór het droogvallen van de Noordoostpolder en tevens voor het eerst na de hervorming op het voormalige eiland Urk onder Tollebeek de Eucharistie gevierd. Eerst in de kantine van de dienst Zuiderzeewerken en later regelmatig ten huize van de familie Diender bij het gemaal Vissering.

In 1956 werd in het kamp Urkervaart een kleine ruimte van ongeveer 8 bij 6 meter ingericht, waar 14 september de nieuwe parochie van ’s Heren Verrijzenis te Nagele-Espel-Tollebeek tot stand kwam. Pastoor G.B. Sanders was de eerste zielzorger; kerkmeesters waren de heren Nol Meijer en Kees Koetsenruyter. Deze noodkerk werd gebruikt voor de viering van de Eucharistie tot 18 april 1957, toen op Witte Donderdag ’s avonds voor het eerst de H.Mis werd gecelebreerd in een nieuwe noodkerk, barak W 100 in het kamp Urkervaart.

In het kamp Nagele deed in die jaren een oude smederij dienst als noodkerk.

In Espel verzamelden zich de bewoners van het nieuwe land in de kantine van het kamp, dezelfde ruimte waar na de dienst weer gebiljart kon worden

Naast de zielzorg had pastoor Sanders de taak van drievoudige bouwpastoor. Bij het parochiële werk werd hij geassisteerd door de jonge kapelaan Scheepers.

In het begin van de jaren zestig van de vorige eeuw werden drie prachtige kerkgebouwen in gebruik genomen. Tot stand gekomen door subsidies van staat en bisdom, maar niet te vergeten door grote financiële inspanningen van de eerste generatie parochianen.

Per 1 januari 1961 werden de drie parochiegemeenschappen in de drie dorpen zelfstandig. Met de ingebruikname van een modern bouwwerk ging de parochie Espel als eerste verder onder bescherming van de oorspronkelijke naam Verrijzenis des Heren. Pastoor Pieper, een Limburger afkomstig uit Frankrijk, werd de eerste pastoor.

De kerk van Nagele kwam onder de hoede van Sint Isodorus, beschermheilige van de landbouw.

Tollebeek tenslotte, ging verder als Sint Hubertus parochie (St. Hubertus, patroon van de jacht, een thema dat m.b.t. de naamgeving in het hele dorp centraal staat).

Bijna elke parochie had zijn eigen pastoor. Maar liefst tien pastores waren in die jaren in de Noordoostpolder werkzaam, een luxe die wij al lang niet meer kennen.

Alom was dynamiek. Jonge bewoners vol ambitie met jonge, groeiende gezinnen.

Pastoor Sanders bleef in Tollebeek van waaruit hij ook de parochie St. Isodorus van Nagele bediende. In mei 1973 ging hij om gezondheidsredenen met emeritaat. Zijn opvolger was pastoor De Goede, waarna in juli 1975 pastoor Andriessen, na jarenlang missionaris geweest te zijn in Tanzania, na een periode in Ens, pastoor werd van de parochies Nagele, Espel en Tollebeek. Nog niet in het bezit van een rijbewijs moest hij zich verplaatsen met een brommer, gekleed in een grote leren jas en vliegeniersmuts, die hij van een parochiaan had gekregen.

De ontwikkelingen binnen het kerkelijk leven van geheel Nederland bleven ook in onze parochie niet zonder gevolgen.

In juni 1988 kreeg het Instituut voor Sociaal Wetenschappelijk onderzoek, KASKI, opdracht van de dekenale Raad Noordoostpolder om advies uit te brengen over de pastorale organisatie van het dekenaat.

Er werden een drietal kernpunten gesignaleerd: een tekort aan priesters, een tekort aan financiën en mogelijk een teveel aan gebouwen. Voor onze parochies, - de kleinsten van het dekenaat -, was dit een gegeven waaraan gewerkt moest worden.

Toen in 1991 , naar aanleiding van de uitkomst van het KASKI-rapport, de samenvoeging van de parochies Espel, Nagele en Tollebeek plaats vond, waren de gemeenschappen in feite weer “terug bij af!”

De sluiting van twee van de drie parochiekerken was een pijnlijke en emotionele gebeurtenis. Met name voor de mensen uit die generatie, die door enorme inzet en grote financiële offers, de bouw van de kerken mede mogelijk hadden gemaakt. Aan de sluiting ging veel en intensief overleg vooraf.

Door veel te praten en de mensen hun gevoelens te laten uiten ontstond een proces van acceptatie. Men zag in dat een kleine gemeenschap van nog geen 900 gezinnen onmogelijk drie kerken kon onderhouden. Toen de beslissing eenmaal genomen was, was het alsof er een nieuwe mentaliteit in de parochie ontstond. “Samen de schouders er onder, we maken er wat van.” Een nieuwe parochie vraagt ook om een nieuwe naam, en zo werd het “Parochie van de Heilige Geest”. De centrale ligging was een belangrijk punt om te kiezen voor het open houden van de kerk van Tollebeek. Gelukkig werden zowel voor de voormalige kerk van Espel als die van Nagele zinvolle herbestemmingen gevonden.

Pastoor Andriessen is in januari 2000 met emeritaat gegaan, met dien verstande, dat hij nog vaak in diensten voorging. De parochie van de Heilige Geest kreeg in september 2004 weer een eigen zielzorger met de benoeming van Pastor Annie Schothorst. In 2014 is dit stokje overgedragen aan Pastor Wiebe Mulder. Het Interparochiëel Samenwerkings Verband(ISV) dat inmiddels zijn intrede gedaan heeft in de Noordoostpolder, en de daaruit voortkomende taakverdeling brengt met zich mee, dat de pastores nu heel de Noordoostpolder als hun werkgebied kunnen beschouwen.

Ondanks alle veranderingen is één ding gebleven.

Zoals in de beginjaren de parochianen elkaar na de dienst in de pionierskampen van Nagele, Espel en Tollebeek ontmoetten, zo is “het zaaltje” ook nu nog een begrip als het gaat om het onderlinge contact en het verstevigen van de banden.

Ook na meer dan een halve eeuw is de parochie van Nagele – Espel – Tollebeek nog een hechte geloofsgemeenschap.