Historie

De Emmaüsparochie in de Noordoostpolder is op 1 januari 2015 ontstaan. De vier parochies die de polder toen nog telde, zijn sinds die datum als één parochie samen verder op weg gegaan in het voetspoor van de Emmaüsgangers. Op weg naar een nieuwe toekomst.

De Noordoostpolder is een nog jong gebied; voor de geschiedenis van de parochie hoeven we dus niet zo heel ver terug in de historie.

HOE HET BEGON

In 1941 geeft de bisschop van Utrecht aan kapelaan Van Dijk van de Utrechtse Jozefparochie, de opdracht om de zielzorg op zich te nemen van de katholieke arbeiders die bezig zijn de polder droog te leggen en in ontginning te brengen.

De eerste H.Mis wordt voor 30 mensen op Urk opgedragen op 31 augustus 1941. Het kost de pastoor die zich in Kampen heeft gevestigd vier uur om met de fiets en lopend over de polderdijk weer terug naar huis te komen.

Nieuw land wordt er in de polder geschapen, maar het is geen land zonder historie. De eilanden Urk en Schokland zullen immers deel uitmaken van het gebied.

De katholieke geschiedenis in onze contreien heeft zijn wortels op Schokland. Het kleine eiland heeft zich in de loop der eeuwen steeds met moeite kunnen verweren tegen de aanvallen van de Zuiderzee. Regelmatig overstroomde het eiland en werden er delen weggeslagen. In 1859 besluit de regering dan ook het eiland te ontruimen. De laatste pastoor van Schokland sluit na de hoogmis op 1 augustus 1859 met het kerkgebouw een stuk van de geschiedenis van het eiland af. Delen van de kerk worden na de afbraak gebruikt voor de bouw van een kerk in Ommen. De bezittingen gaan met de parochianen mee naar o.a. Vollenhove en Kampen.

Als bijna een eeuw later (in 1956) de St. Michaëlkerk in Emmeloord wordt ingewijd, schenkt de Nicolaasparochie in Vollenhove de nieuweling het houten paneel waarop de aartsengel Michaël is afgebeeld. Het is een van die bezittingen van de Michaëlkerk op de noordpunt van het eiland Schokland, die toen al Emmeloord heette.

De polderwerkers woonden in barakkenkampen, waar soms wel zo’n driehonderd man moest samenwonen. Het elfde kamp wordt gevestigd op het droog gekomen Schokland. Op 18 oktober 1942 wordt daar voor het eerst sinds de ontruiming van 1859 weer een H.Mis gevierd.

VAN ÉÉN NAAR MEER PAROCHIES

Als in 1942 de Noordoostpolder droogvalt is er een nieuw gebied ontstaan van zo’n 48.000 ha. groot. De enige bebouwing wordt aanvankelijk gevormd door de verschillende barakkenkampen waar de polderwerkers zijn gehuisvest. Kerkdiensten worden daar op zondag in de daartoe omgebouwde kantine gehouden.

Het duurt tot september 1944 totdat in Marknesse de eerste hulpkerk kan worden ingewijd. Het is een eenvoudige houten barak waarin voor 170 gelovigen plaats is.

Pastoor Van Dijk moet om gezondheidsreden het werk in de polder aan een opvolger overdragen. Die opvolger komt ook uit Utrecht: F. Koopmans. Hij wordt de eerste officiële pastoor van de nieuwe parochie in de Noordoostpolder die op 29 september 1945 wordt opgericht. Als naam wordt natuurlijk die van de aartsengel Michaël gekozen, die ook de schutspatroon van het kerkje op Schokland was.

EMMELOORD

In 1946 wordt een houten noodgebouw aan de Moerasandijviestraat in Emmeloord ingewijd als kerkruimte.

In 1951 is het stenen gebouw aan de Noordzijde klaar dat voorlopig als kerk dienst kan doen, tot het weer te klein wordt en in 1955 het huidige gebouw kan worden ingewijd.

Ter gelegenheid van het vijftig jarig jubileum van de parochie wordt de gevel verfraaid met “de boom die naar het licht groeit’.

In de jaren ’40 verwachtte men dat er een zestal parochies zullen worden gesticht.

Na Emmeloord (Michaëlparochie) zal dat allereerst in Marknesse en Kraggenburg zijn. Pastoor Koopmans neemt de stichting van de parochie in Kraggenburg op zich en wordt deken van het dekenaat Noordoostpolder.

Met de groei van het aantal dorpen in Noordoostpolder neemt ook het aantal parochies toe. Immers in elk dorp moet een kerkgebouw komen voor de eigen katholieke gemeenschap.

KRAGGENBURG-MARKNESSE-ENS-LUTTELGEEST

In 1949 richt pastoor Koopmans het verzoek aan de aartsbisschop van Utrecht tot oprichting van een zelfstandige parochie in Kraggenburg. In december van dat jaar wordt dan de St. Johannes de Doper parochie opgericht. De parochianen komen bij elkaar in de kampen De Voorst en Zwartemeer. In 1950 wordt in het dorpsgebied van Kraggenburg begonnen met de bouw van een kerkgebouw in Romaanse stijl met de karakteristieke boogvensters. In april 1951wordt de kerk in gebruik genomen.

In Marknesse is sinds 1944 een noodkerk in gebruik, terwijl pas in 1948 begonnen wordt met de bouw van het dorp. Dan wordt het houten gebouwtje ook snel te klein en moet er een grotere kerk komen. In 1956 wordt met de bouw begonnen, waarna in 1957 de plechtige consecratie plaats vindt van de Onze Lieve Vrouwe Sterre der Zee.

Ook in Ens worden dezelfde stappen genomen. In 1949-1950 wordt een noodkerk gebouwd

( dat nu nog in gebruik is als parochiehuis en bekend staat als “’t Gebouwtje”.

Exterieur noodgebouw Ens

Interieur noodgebouw Ens, (Gebouwtje)

In 1951 wordt de parochie Onze Lieve Vrouwe van Altijddurende Bijstand opgericht. In 1955 brengt de vicaris van het bisdom Utrecht een gedenksteen aan in het nieuwe kerkgebouw dat in de stijl van de “Delftse School” is opgetrokken. De gedenksteen is ingemetseld met 30 stenen van de oude kerk van Schokland. In 1956 komt de bisschop van Groningen de kerk inwijden.

De bewoners van Luttelgeest gaan aanvankelijk in kamp Oostervaart ter kerke in een omgebouwde barak, die met de protestantse gelovigen wordt gedeeld. De pastoor van Marknesse begint in 1955 aan de bouw van een kerk in Luttelgeest. De St. Josephkerk wordt in 1956 ingewijd.

In 1991 gaan de vier parochies van Marknesse, Luttelgeest, Ens en Kraggenburg samen verder als één parochie: parochie Heilige Ireneüs. In 2014 worden de kerken van Kraggenburg en Luttelgeest gesloten.

CREIL-RUTTEN-BANT

In de vijftiger jaren komen de dorpen Creil, Rutten en Bant in ontwikkeling.

In 1954 wordt de parochie van Creil gesticht met de H. Nicolaas kerk als ontmoetingsplaats.

Rutten volgt in 1957, waar een jaar later de Servatiuskerk kan worden gewijd.

Tot eind 1959 vormt Bant een onderdeel van de Michaëlparochie. Maar dan wordt ook hier een nieuwe parochie gesticht: de Heilige Ludgerus.

Door het teruglopend kerkbezoek en het afnemend aantal pastores worden in 1991 ook de drie parochies in het noordwestelijke deel van de polder samengevoegd. Dat wordt de parochie van De Goede Herder. De kerkgebouwen in Creil en Bant worden gesloten.

NAGELE-ESPEL-TOLLEBEEK

Ook in de dorpen Nagele, Espel en Tollebeek wordt eerst gekerkt in de houten barakken van de werkkampen. Maar aan het einde van de jaren vijftig zal in elk dorp een eigen kerkgebouw verrijzen.

In Nagele is dat de H. Isidorus,

In Espel de Verrijzeniskerk en in 

Tollebeek de H. Hubertus.

Na ruim dertig jaar zelfstandigheid, wordt ook in dit deel van de polder samenvoegen van parochies een noodzaak. Vanaf 1991 gaan deze drie dorpen verder als één parochie: De Heilige Geest. De kerkgebouwen in Nagele en Espel worden dan onttrokken aan de eredienst en krijgen een andere bestemming.

EMMAÜSPAROCHIE 2015

Van één parochie in 1945 naar 11 in 1959. En van 11 naar 4 in 1991, weer terug naar één parochie.

Op 1 januari 2015 gaan de vier parochies in de Noordoostpolder; de Michaëlparochie, de Ireneüsparochie, De Goede Herder parochie en de parochie De Heilige Geest, samen verder als : Emmaüsparochie.

Veranderingen in kerk en samenleving vragen om nieuwe vormen van organisatie en geloofsbeleving. Daarmee staan we in een proces dat al jaren geleden is ingezet.

De R.K. geloofsgemeenschap van de Noordoostpolder is aan een nieuw stuk van haar geschiedenis begonnen: in het voetspoor van de Emmaüsgangers.

De reizigers naar Emmaüs (Lc 24, 13-35) ontmoeten op hun reis de verrezen Heer.

Het verandert hun leven voorgoed.